5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile kamu idarelerinin bünyesinde, doğrudan üst yöneticiye bağlı iç denetim birimlerinin kurulması öngörülmüştür.
İç denetim, kamu idaresinin çalışmalarına değer katmak ve geliştirmek için kaynakların ekonomiklik, etkililik ve verimlilik esaslarına göre yönetilip yönetilmediğini değerlendirmek ve rehberlik yapmak amacıyla yapılan bağımsız nesnel güvence sağlama ve danışmanlık faaliyetidir. Bu faaliyet, idarelerin yönetim, kontrol ve risk yönetimi süreçlerinin etkinliğini değerlendirmek ve geliştirmek yönünde sistematik, sürekli ve disiplinli bir yaklaşımla ve genel kabul görmüş standartlara uygun olarak gerçekleştirilir. İç denetim, iç denetçiler tarafından yapılır.
5018 Sayılı Kanun gereğince Başkanlığımıza 10 adet iç denetçi kadrosu tahsis edilmiştir. 5018 sayılı Kanunun 5436 Sayılı Kanunla değişik 63 üncü maddesinin son fıkrası gereğince Başkanlığımızın 20/09/2006 tarihli oluruna istinaden, doğrudan Başkanlık Makamına bağlı İç Denetim Birimi Başkanlığı kurulmuş olup, gerekli atamalar ve birim başkanı görevlendirilmesi yapılmıştır.
İç denetim faaliyetinin kapsamı
Kamu İdarelerinin yurt dışı ve taşra dahil bütün birimlerinin mali ve mali olmayan işlem ve faaliyetleri, risk esaslı denetim planı ve programı kapsamında sistematik, sürekli ve disiplinli yaklaşımla denetim standartlarına uygun olarak iç denetime tabi tutulur. İç denetim faaliyetleri, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 65. maddesine dayanılarak hazırlanan İç Denetimcilerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında yönetmelik ve bu yönetmeliğin 13. maddesinde öngörülen, “Kamu İç Denetim Birimi Yönergesi “ esaslarına göre yürütülür.
İç denetimin alanı
a) Kamu idaresinin iç kontrol sisteminin yeterliliği ve etkinliğinin incelenmesi ve değerlendirilmesi,
b) Risk yönetimi için öneriler geliştirilmesi ile risk değerlendirme ve risk yönetim metotlarının uygulama ve etkinliğinin incelenmesi,
c) Kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasını sağlama amaçlı performans değerlendirmelerinin yapılması ve idarelere önerilerde bulunulması,
d) İdarenin faaliyet ve işlemlerinin mevzuata, belirlenen hedef ve politikalara uygunluğunun denetlenmesi,
e) Muhasebe kayıtları ile mali tabloların, doğruluğu ve güvenirliğinin incelenmesi,
f) Üretilen bilgiler ile kamuoyuna açıklanan her türlü rapor, istatistik ve mali tabloların doğruluğu, güvenilirliği ve zamanındalığının sınanması,
g) Elektronik bilgi sistemi ve e-Devlet hizmetlerinin yönetim ve sistem güvenirliğinin gözden geçirilmesi, alanlarını içerir.
İç denetim uygulaması
Kamu idarelerinde yapılacak iç denetim aşağıda belirtilen denetim uygulamalarını kapsar:
a) Uygunluk denetimi: Kamu idarelerinin faaliyet ve işlemlerinin ilgili kanun, tüzük, yönetmelik ve diğer mevzuata uygunluğunun incelenmesidir.
b) Performans denetimi: Yönetimin bütün kademelerinde gerçekleştirilen faaliyet ve işlemlerin planlanması, uygulanması ve kontrolü aşamalarındaki etkinliğinin, ekonomikliğin ve verimliliğin değerlendirilmesidir.
c) Mali denetim: Gelir, gider, varlık ve yükümlülüklere ilişkin hesap ve işlemlerin doğruluğunun; mali sistem ve tabloların güvenirliğinin değerlendirilmesidir.
ç) Bilgi teknolojisi denetimi: Denetlenen birimin elektronik bilgi sistemlerinin sürekliliğinin ve güvenirliliğinin değerlendirilmesidir.
d) Sistem denetimi: Denetlenen birimin faaliyetlerinin ve iç kontrol sisteminin; organizasyon yapısına katkı sağlayıcı bir yaklaşımla analiz edilmesi, eksikliklerin tespit edilmesi, kalite ve uygunluğunun araştırılması, kaynakların ve uygulanan yöntemlerin yeterliliğinin ölçülmesi sureti ile değerlendirilmesidir.
İç denetim birinci fıkrada belirtilen denetim uygulamalarından bir veya birkaçını kapsayacak şekilde risk odaklı olarak yapılır. Ayrıca, bir faaliyet veya konu tüm birimlerde denetim kapsamına alınabilir.
İç denetçi görevlerini, İç Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından belirlenen ve uluslar arası kabul görmüş kontrol ve denetim standartları ve meslek ahlak kurallarına uygun şekilde yerine getirir.
İç denetçi, görevinde bağımsızdır ve iç denetçiye mevzuatta belirlenen görev alanı dışında hiçbir görev verilemez ve yaptırılamaz.
İç denetçiler, raporlarını doğrudan üst yöneticiye sunar. Kurumumuzda Üst Yönetici, Diyanet İşleri Başkanıdır. Bu raporlar üst yönetici tarafından değerlendirmek suretiyle gereği için ilgili birimler ile mali hizmetler birimine verilir. İç denetim raporları ile bunlar üzerine yapılan işlemler, üst yönetici tarafından en geç iki ay içinde İç Denetim Koordinasyon Kuruluna gönderilir.